Alaaf!
De vastentijd gaat weer bijna van start, maar voordat ons leven gaan versoberen en in bezinnen op onze daden is daar: carnaval. En je verwacht het misschien niet door de vele outfits, carnavalskrakers en de rijkelijk vloeiende drank, maar eigenlijk is carnaval een heel katholiek feestje. Genoeg redenen dus om ons aller (Limburger) diaken Franck Baggen uit te nodigen ons hier alles over te vertellen.
Oorsprong
Het woord carnaval stamt af van carne levare wat het wegnemen van vlees betekent. In de vastentijd zijn er vastendagen en onthoudingsdagen (Aswoensdag en Goede Vrijdag). Met onthoudingsdagen dien je je te onthouden van vlees. Dit geldt zowel voor het eten van vlees als vleselijke gemeenschap.
Met carnaval is het nog even los gaan, voordat de vasten begint.
Verschillende soorten
Je staat er misschien niet zo bij stil, maar er zijn verschillende soorten in het carnaval.
Oer Carnaval
Het oer carnaval stamt af van het lengen van de dagen, wanneer de winter weer overgaat in de lente. En daar is gelijk het meest opvallende punt. Want waar is de katholieke betekenis? Eigenlijk is het heel simpel, die was er toen gewoon nog niet. Toen verschillende gemeente christelijk werden, omdat hen het Woord van God verkondigd werd, hadden zij al veel tradities en gebruiken. Omdat dit soort vaste dingen niet zo maar ‘te overwinnen’ zijn, zijn deze gebruiken gekerstend, ofwel christelijk gemaakt. ‘Hardnekkige’ gebruiken die niet af te zwakken waren zijn dus ‘eigen’ gemaakt door de Kerk.
“If you can’t beat them, join them.”
Het oer carnaval stond wel in teken van één van de toen geprezen goden, Saturnus, de god van de landbouw. Tijdens dit feest, de Saturnaliën, werd de wereld letterlijk op zijn kop gezet. De rollen werden omgedraaid, en de meester bediende zijn slaaf.
Venetiaans Carnaval
Het Venetiaans carnaval vindt zijn oorsprong in de twaalfde eeuw en ook deze vorm van carnaval is een overgangsfeest van winter naar lente. Dit feest staat voornamelijk bekend voor het gebruik van maskers om jezelf te verstoppen. Hier komt ook de focus van het verkleden vandaan.
In tegenstelling tot de andere carnavalsvormen is het Venetiaans carnaval een chique/elitair feest. Deze carnaval duurt 12 dagen, tot het begin van de vastentijd.
Rijnlands carnaval
Het Rijnlands carnaval wordt voornamelijk gevierd in Nordrhein-Westfalen en Rheinland-Pfalz in Duitsland en in Limburg. Het vindt zijn oorsprong in het verzet tegen de Pruisen (marcherende Duitsers/het machtsvertoon). Dit protest, tegen het gezag, is ook altijd terug te vinden in de praalwagens. Ook hier gaat het om het omdraaien van de rollen. Zo wordt de burgemeester tijdelijk vervangen door Prins Carnaval.
Verder kenmerkt het Rijnlands carnaval zich door uitbundige verkleedpartijen met veel schmink, waarin de kleuren geel, rood en groen centraal staan. De kleuren van de middeleeuwse hofnarren. Ook wordt het in Limburg eigenlijk geen carnaval genoemd, maar vasteloavond (vastenavond, de avond voor het vasten).
Bourgondisch carnaval
Het Bourgondisch carnaval, wat veelal in Brabant gevierd wordt, staat in het teken van veel eten (en drinken). Het is voortgekomen uit een eetfestijn, waarbij de broekriemen nog even los gaan, voordat deze flink worden aangetrokken.
Bij deze carnaval is weinig tot geen schmink te vinden, en zijn er geen uitbundige verkleedpartijen. De traditionele dresscode hier is de boerenkiel. Geen rollen omdraaien, maar iedereen gelijk.
Braziliaans carnaval
Het Braziliaans carnaval heeft veel overeenkomsten met het Rijnlands carnaval. Het wordt georganiseerd door de volkswijken en er zijn uitbundige verkleed- en danspartijen.
Door het warme klimaat is de kleding over het algemeen vrij schaars.
Mardi Gras
Mardi Gras, ookwel het Amerikaans carnaval, lijkt dan weer meer op het Bourgondisch carnaval, maar is eigenlijk een grote mengelmoes. Mardi gras betekent Vette Dinsdag, de dinsdag voor Aswoensdag.
Ondanks dat het zeer lokaal gevierd wordt in New Orleans (Amerika) en Frankrijk wordt het, daar waar gevierd, zeer groots gevierd.
Joods carnaval
Het Joodse ‘carnaval’ ook wel Poerim feest heeft eigenlijk niets te maken met het carnaval zoals wij dat kennen. Het heeft namelijk niets met vasten te maken, maar is een feest van bevrijding. Het Joodse volk viert dat ze, met dank aan Ester, ontkomen zijn aan de moorddadige plannen van de Perzische legerleider Haman.
Op dit feest wordt de feestrol van Ester gelezen, waarbij kinderen, bij het klink van de naam Haman, met een “Haman-ratel” mogen ratelen. Hierdoor is zijn naam niet hoorbaar meer.
Alaaf
En waar dat alaaf nu vandaan komt? Het Duitse all ab wat “alles even aan de kant” betekent.
